Бош фарзандим ўғил бўлди. Қайнонамнинг биринчи набираси бўлганига аллада азиз, тўрвада магиз қилиб ўстиришди.  Айтганини олиб беришади, доим пул билан сийлай бошлашди.

Оиламизда энг кичиги бўлгани учун дастиёрлик хам юклатилди. Оддий дўконга нонга чиқиш, ва хоказоларни олиб келгани учун, аввалига қолган пулларни, кейин эса чиқиб келгани учун пул беришадиган одат бўлиб қолди. Қайнонамга минг гапирма кор қилмайди, хеч нарсадан кам бўлмай ўссин дейди.

Қайнонам асли психолог ,  унинг фикрича хар қандай мехнат рағбатлантирилиши керак ва шунинг учун болага иш буюргач пулини хам бериш  келажакдаги хаёти учун ижобий  асқотар эмиш.

Бир куни қўшни аёл уни дўконга кетаётганини кўриб, унга хам қўшиб нон олиб келишини айтибди, ўғлим қайтишида нонни бериб пулини қайтимини бермабди. Ундай қилиш яхшимас деган экан, унда бошқа менга иш буюрманг дебди. Менга қўшним қўнғироқ қилиб айтиб берганида ер ёрилмадию ерга кириб кетмадим. Уришаётганимда қайнонам аралашиб, нотўғри иш қилганини айта туриб овута бошлади. Доим шунақа уришаётган пайтим келиб дарров овутиб , ўзини яхши қилиб кўрсатади, натижада болам катта бўлган сари мени бир тийинга олмай ўсаяпти, нима бўлса қайнонамни этагига яширинади.

   Болам хозир мактаб ёшида, бир куни эрталаб чўнтагимдан пулимни олаётганини кўриб қолдим. Охирги пайтлар кундан кунга пулларим камайиб бораётганини сезардиму, нахотки нимага ишлатаётганимни билмаяпман деб паришонхотирликда ўзимни айблаётгандим. Ха энди рўзғорни биласиз санаб бўлмайди. Халиги жойда ўғлимни тутиб олиб роса урдим, тергагандим,  охирги пайт пулларимни ўғирлаётганини тан олди.

Қайнонам орага тушиб яна ёнини олди. Пулдан қисганимга шундай қилганмиш ва  мен айбдор эканман. ...

Тушунмайман ким хақ?

Тарбияда хато қилдимми, энди болам ўғри бўлармикан?

Нафиса. Тошкент шахри.

Sayyod: Қайнонангиз инсоният психологиясидан психологми ё приматаларникиданми шунга аниқлик киритсангиз илтимос. Хақоротламоқчи эмасману, агар хозирги психологларнинг билими шу тарзда бўлса, ўлибди унда ёшларимизни тарбияси.

Воқеангиз шахсан мен учун жудаям таниш холат. Бундан бешбаттари хам таниш, аллада азиз бўлган шундай бир болакайга бир куни нон олиб кел деб онаси дўконга чиқаради, қайтиб келгач онасидан пул сўрайди, пули йўқ бўлган она вазиятни харқанча тушунтирмасин болакай шартта халиги нондан бирини олиб бориб, қайтариб бериб пулини олади. Тасаввур қиляпсизми онани ахволини? Хар қанча урма, бола хақман деб хисоблайди.

Мехнат хамиша рағбатлантиши керак албатта, лекин ўз оиласи чегарасида эмаску. Унда ота она болани дунёга келтиргани учун фарзанддан  қанча пул талаб қилиши керак?

Қайнонангиз назарияси билан тарбияланса, унда узрку, лекин келажакда ўғлингиз уйига харажат қилиб келса  хотини ва фарзандлари унга пул бериши керак бўладими? Оила билан ишхонани фарқи йўқми психологияда? ишдаги МЕХНАТ билан оиладаги МАЖБУРИЯТни фарқи йўқми уларнинг психологиясида? Оила учун қилинган мехнат бу мажбуриятдир!

Қолгани эса оддий, дўстчилик қадрдончилик, қариндошлик қондошлик, қўшничилик минг йилчилик, кенг ахолига хизмат тури эса ойлик маошчилик. Тавба нахотки шунчалар қийин тушуниш? Мана шу нарсаларни ўзим ёза туриб ўзимдан уялиб кетяпман худди даунлар учун ёзаётгандекман. Қайнонангизни хақоротламоқчи эмасман, лекин психолог деганингизга асаб торларим таранглашиб, ғазабларим бонг урмоқда.

Юқорида овутиши хақида бу хам менга жуда таниш холат. Умуман ота-онами, ота тарбиялаб турган пайт агар отаси хақ бўлса хатто онаси хам аралашиб овутишга хаққи йўқ. Чунки болани онгида бири ёмон, бошқаси яхши бўлиб бораверади. Агар иккинчи тараф хам отасини хақлигини айтса, бола ўзига зимдан назар солади, четдан айбдор қидирмайди. Қайнонангиз келиб ёнини олиши билан унинг онгида сиз айбдор бўлиб қолаверасиз.

Элементар кичиклигида "Ким уришди, онангни атата қиламан!" деб қўйишадику, мана шуни ўзи нотўғри. Ўша одам ўзини бола учун яхши кўрсатаман деб келажакда фарзандни айб ишлар учун бошқаларни айбдор қилиш хиссини ривожлантира бошлайди.

Ё орамизда минг айби бўлса хам тан олмай, жа бўлмаса тақдирни айблайдиганлар йўқми? БОР! Жуда кўп, айби бўла туриб бошқаларни сабабчи қилишни истайди. Мана шунинг негизида, шундай болаликдаги эркалатиш ётади аслида. 

Ўзимдан мисол: Бир жияним бор, жиян демай қўйганман. Онам болалигидан ёмон кўрасан деб менга хам,  унга хам қуйиб қўйган. Аслида уни ёмон кўришимга онамнинг худди шундай тарбияси сабабчи! Жияним эмас уни тарбияси мен учун ёмон! 16 ёшга тўлмаган болакай менга қўл кўтаришига оз қолди. Хаммаси ярим кечаси онасини гапини бир тийинга илмай  кўчага чиқиб кетаётганида уришиб тургандимда рўй берди. Эшик олдида, қилт этмай бошини эгиб эшитди. Шу пайт "Ха нимага уришяпман? Нега бақирасан болага?" деб онам келиб қолдилар, тавба жиян бирдан ўзгариб важохат билан менга ташланиб қолди.

Тушундингизми гап нимада эканлигини?

Худо кўрсатмасин, бирон айбида айнан шу акселерат (ўсмирликка ўтиш) даврида уришиб турганингизда қайнонангиз келиб қолса, сизни тутиб олиб уришдан хам тоймайди. Чунки айбини тушуниб турган пайтида ХИМОЯни, ўзини УСТУНЛИГИ  ва ХАҚлигини сезиб КУЧ пайдо бўлади. Яъни ДУХ! Сабаб эркалатган одами ёнига келиши билан у ўзини аъло эканлигини сезади.

Мени ибораларимдан хайрон бўлаётгандирсиз, қандай қилиб она ва қайнонамдан аъло, қанақа куч, нималар деб валдираяпсан галварс дейишга шошилманг! Бу ОНГ тилидаги тушунтириш.

Инсон психологияси мураккабу лекин аслида жудаям осон! (последователен, посредственен)  Шунчаки олдини олиб қарасангиз қийин эмас.  Одамларни ўзини тутишидан болалиги қандай ўтгану, қандай тарбия бўлганини сезиш қийинмас, бунинг учун экстрасенс бўлиш хожатмас.

Шунинг учун тарбияда аввало фарзанд ўз хато ёки айбини тўлақонли тушуниб етишини таъминланг. 

Фарзанд ва пул, энг оддий тарбия:

Пулдан зор бўлиб ўсган пулни қадрига етади! Болани айнан ўзи ишлаб топмагунча пулга ЗОР ҚИЛИБ ўстириш шарт! Оддий психология бу! Бўлмаса осон келадиган нарсани кетказиш хам осон бўлиб туюлади.

Мен бирон нарсани олиб бериш, яъни кийинтиришдаги ўзимизни мажбуриятимизни айтмаяпман, пулни меъёрини айтяпман. Мактабида овқатланиш, йўлкира ва хоказолар албатта эхтиёж даражасида, лекин ортиқчасида эхтиёт бўлиш керак.

Бирон нарсани қадрига етиш учун уни машшаққатини сезиб ўсиш керак. Бир маротаба хам айтгандим, нима учун аксарият холларда айнан бой бадавлат оилаларнинг фарзандлари бузулиб кетгган, тарбиясиз гиёхванд бўлиб кетади? Хаммаси эмасу лекин аксарияти! Элементар гапидан молга ўхшаб гаплашади, вахоланки ота-онасини кўрсанг  хавас қиласан.

Чунки мана шундай аллада азиз қилиб маъбуда қилиб юборилган.

Хиндистондаги маймунлар нима учун одамларга хужум қилиб нарсаларни тортиб олади?

Агар адашмай айнан приматалар психологиясини  қайнонангиз ўқиб қўйган бўлса тушунарлар, чунки Хиндлар маймунларни маъбуда хисоблаб,  уларга егуликлар бериб, керак бўлса исрофгарчилик қилиб ташлашади. Шу нарсага приматалар ўрганган. Бермасангиз тортиб олар даражада эркалатиб юборилган!

БУ ХАЙВОНИЙ ИНСТИНКТДАГИ ТАРБИЯ!

Фарзанд инсонку!  Онгини қандай тарбиялаяпмиз?

Кўпчилик "Йиғлаяпти, чакаги ўчсин!" деб хам пул ёки  айтганини олиб беради, уни эса хархаша ва иштахаси зўрайиб бораверади, "Ха барибир олиб беришадику"- деб. Аввалига йиғлайди, кейин бақириб йиғлайди, кейин ерга ётволиб йиғлайдиган даражага етади. Бора бора сиз унга шундай ялинадиган холатга етасиз ишонаверинг.

Ундан кўра йиғласин! Йиғлайверсин! Йиғидан ўлмайди, барибир тинчийди. Кейин ўрганади.  Келажакда ўзингизни йиғлатгандан кўра хозироқ  бироз йиғлаб тинчигани маъқул.

Тутволиб ўзингизни урганидан кўра хозир озгина сабр билан тарбия қилсангиз рохатини  кўрасиз.

Фарзанд азиз тўғри, лекин тарбияси қанчалар енгил бўлса шунчалик енгил хаётга ўрганади ва талпинади.  Шундай қайнота-қайнона, ота ва оналарга айтадиганим: Болангизми набирангизми зор бўлмай ўссин деб аслида келажакда хаётини барбод бўлишига сабабчи бўлманг! Уни гунохлари  сабабчиси хам сиз бўлиб қолишингиз мумкин.

 Хуллас бу  дипломсиз хаёт психологиясини сақич қилиб чайнаб юрган каминанинг хаётий тажрибаларидан келиб чиққан холда билдирган шахсий фикрлари эди.

Энди эса бевосита берган саволингизга келсак, йўқ ўғлингиз ўғри бўлмайди. Бу кетишда у бешбаттари бўлади!

Соғлом тарбия йўлларини изланг!

(South park) "Южный парк" катталар учун мультфильм бор. Рости хам кичкина болаларга  мўлжалланмаган, чунки бу мультфильмда бошқа мультфильм ва фильмларга қараганда бор бўлган муаммоларни  устидан керак бўлса сўкиниб "қотиб ташланади" .

Мана шу мультфильмдаги айнан мана шу суратдаги қахрамон  тарбияси хам намуна сифатида келтирилган.